Wpływ korzystania przez przedsiębiorcę z tzw. wakacji składkowych na uprawnienia do zasiłku chorobowego

1) W grudniu 2024 r. przedsiębiorca wystąpił do ZUS z wnioskiem o tzw. wakacje składkowe za styczeń 2025 r. W połowie stycznia 2025 r. otrzymał informację o zwolnieniu z obowiązku opłacenia składek za ten miesiąc. Od 16 do 20 stycznia 2025 r. przedsiębiorca był niezdolny do pracy z powodu choroby. Czy za ten okres ZUS wypłaci mu zasiłek chorobowy?

Do zasiłku chorobowego z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby uprawniona jest osoba podlegająca m.in. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu nieprzerwanie ponad 90 dni. Do tego okresu wlicza się także poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Tak wynika z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej.

Ważne: Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą (dalej przedsiębiorca) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, a na zasadzie dobrowolności - ubezpieczeniu chorobowemu (art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy o sus). Obowiązkowe jest też dla niej ubezpieczenie zdrowotne (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy zdrowotnej).

Na temat tzw. wakacji składkowych pisaliśmy w UiPP nr 17/2024, str. 13, nr 20/2024, str. 7, nr 21/2024, str. 4.

Od 1 listopada 2024 r. osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (dalej przedsiębiorcy) mogą korzystać z tzw. wakacji składkowych, czyli ze zwolnienia z opłacania składek na własne obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe w jednym wybranym przez siebie miesiącu w każdym roku kalendarzowym. Zwolnienie to obejmuje także składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, jeżeli przedsiębiorca podlegał temu ubezpieczeniu w miesiącu złożenia wniosku o wakacje składkowe oraz w miesiącu go poprzedzającym. Warunki uzyskania ww. zwolnienia określa art. 17a ust. 1 ustawy o sus.

Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe za miesiąc kalendarzowy objęty zwolnieniem z tytułu tzw. wakacji składkowych są finansowane w ramach dotacji z budżetu państwa do FUS (art. 16 ust. 4a ustawy o sus). Przedsiębiorca, pomimo iż za miesiąc objęty wakacjami składkowymi nie opłaci z własnych środków składek na ubezpieczenia społeczne, nadal podlega tym ubezpieczeniom. Biorąc to pod uwagę, przedsiębiorca z pytania za okres absencji chorobowej przypadającej w miesiącu objętym ww. zwolnieniem, zakładając, że spełnia warunek posiadania wymaganego okresu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, jest uprawniony do zasiłku chorobowego - niezdolność do pracy powstała w trakcie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Przypominamy, że płatnikiem zasiłków dla ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą jest ZUS. W celu przyznania oraz wypłaty zasiłku chorobowego niezbędne jest przekazanie do ZUS wypełnionego zaświadczenia płatnika składek na formularzu Z-3b.

2) Czy z uwagi na 5-dniową absencję chorobową przedsiębiorcy przypadającą na styczeń 2025 r., podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wykazywana w dokumentach rozliczeniowych za ten miesiąc powinna zostać pomniejszona?

Nie. Generalnie podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (art. 18 ust. 8 ustawy o sus). Jeśli spełnia on warunki określone w art. 18a i 18c ustawy o sus, to najniższą podstawę wymiaru składek ustala na zasadach określonych w tych przepisach. Na ten temat piszemy na str. 6 niniejszego numeru UiPP.

Najniższa podstawa wymiaru składek podlega proporcjonalnemu zmniejszeniu w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu przedsiębiorca spełnia warunki do przyznania zasiłku (art. 18 ust. 10 ustawy o sus). Dokonuje się tego odpowiednio na zasadach określonych w art. 18 ust. 9 ustawy o sus. tj. kwotę najniższej podstawy wymiaru składek dzieli się przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za miesiąc kalendarzowy objęty zwolnieniem z ich opłacenia stanowi najniższa obowiązująca danego ubezpieczonego podstawa wymiaru składek, o której mowa w art. 18 ust. 8 albo art. 18a ust. 1 ustawy o sus, lub podstawa wymiaru składek ustalona zgodnie z art. 18c ust. 1 i 2 ustawy o sus. Tak jest także wówczas, gdy w poprzednich miesiącach przedsiębiorca deklarował wyższą niż najniższa podstawę wymiaru składek.

Ważne: W miesiącu skorzystania z wakacji składkowych nie ma zastosowania art. 18 ust. 9 i 10 ustawy o sus dotyczący zmniejszania za dany miesiąc kalendarzowy najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (art. 18d zd. 2 ustawy o sus).

Biorąc powyższe pod uwagę, przedsiębiorca z pytania w dokumentach rozliczeniowych składanych za styczeń 2025 r. powinien wykazać najniższą obowiązującą go podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, bez pomniejszania jej o dni absencji chorobowej, i obliczone od niej składki na te ubezpieczenia. Przyjmując, że opłaca składki wyłącznie za siebie, w terminie do 20 lutego 2025 r. za styczeń 2025 r. złoży następujące dokumenty rozliczeniowe:

raport ZUS RCA z rozliczonymi składkami na ubezpieczenia społeczne finansowanymi w ramach dotacji z budżetu państwa z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi odpowiednio 05 14, 05 74, 05 94,
raport ZUS RCA z aktualnym kodem prowadzenia działalności gospodarczej, w którym rozliczy składkę na ubezpieczenie zdrowotne,
deklarację ZUS DRA, uwzględniającą składki z utworzonych raportów ZUS RCA.