Krótki okres ubezpieczenia a prawo do zasiłku chorobowego

Osoby przystępujące do ubezpieczenia chorobowego lub objęte tym ubezpieczeniem z mocy prawa liczą na to, że w razie gdy choroba uniemożliwi im wykonywanie pracy, uzyskają prawo do zasiłku, który w znacznym stopniu zrekompensuje im utracone przychody (zarobki). Faktycznie taki jest cel tego świadczenia, choć nie zawsze przysługuje ono od pierwszego dnia niezdolności do pracy.

Podstawą ubezpieczenie

Podstawowym warunkiem uzyskania prawa do zasiłku chorobowego jest powstanie niezdolności do pracy z powodu choroby w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Na zasiłek nie może zatem liczyć osoba, której niezdolność do pracy powstała przed dniem objęcia ubezpieczeniem chorobowym.

Tak wynika z art. 1 ust. 1 oraz art. 6 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową, która jednocześnie w art. 7 przewiduje pewne odstępstwo od tej reguły. Otóż z zasiłku chorobowego może korzystać również osoba, która zachorowała po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, o ile niezdolność do pracy:

trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i
powstała nie później niż w ciągu 14 dni lub - w przypadku choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, albo innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby - 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Prawo do zasiłku po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje jednak w sytuacjach, o których mowa w art. 13 ustawy zasiłkowej, np. w przypadku osoby, która nie nabyła prawa do zasiłku chorobowego w czasie trwania ubezpieczenia.

Przez wymagany okres

Samo podleganie ubezpieczeniu chorobowemu nie zawsze wystarczy do uzyskania prawa do świadczenia. Dla zasiłku chorobowego ustawodawca przewidział tzw. okres wyczekiwania, którego długość została zróżnicowana w zależności od trybu objęcia ubezpieczeniem chorobowym.

W świetle art. 4 ustawy zasiłkowej ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego z reguły dopiero po upływie:

30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega temu ubezpieczeniu obowiązkowo (np. pracownik) lub
90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - gdy został objęty tym ubezpieczeniem na zasadzie dobrowolności (np. osoba zatrudniona na umowę zlecenia lub prowadząca własną działalność pozarolniczą).

Wyjątek od zasady

Czy zatem zasadnym jest np. przystępowanie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu zatrudnienia w ramach umowy zlecenia zawartej na okres krótszy niż 90 dni?

Oczywiście, jak sama nazwa wskazuje, przy ubezpieczeniu dobrowolnym decyzję w tym zakresie podejmuje sam ubezpieczony. Warto jednak pamiętać, iż przy ustalaniu wymaganego okresu ubezpieczenia chorobowego obowiązują pewne zasady pozwalające m.in. na uwzględnienie także poprzednich okresów takiego ubezpieczenia.

Do 30- lub odpowiednio 90-dniowego okresu nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego wlicza się bowiem:

okres ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego ma być wypłacany zasiłek, a także
poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Analogicznie w przyszłości o prawie do zasiłku chorobowego może zadecydować obecne ubezpieczenie, które w razie potrzeby i po spełnieniu określonych warunków zostanie doliczone do wymaganego okresu wyczekiwania (przykład).

Przy czym, zgodnie ze stanowiskiem ZUS, zawartym w komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, na równi z okresem ubezpieczenia chorobowego przy ustalaniu okresu wyczekiwania traktowane są okresy:

niezdolności do pracy przypadającej w okresie wyczekiwania, za które zasiłek chorobowy nie przysługuje,
pobierania zasiłku macierzyńskiego przysługującego w czasie trwania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Od pierwszego dnia

W niektórych sytuacjach zasiłek chorobowy przysługuje bez okresu wyczekiwania, a więc już od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Dotyczy to:

absolwentów szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
ubezpieczonych, których niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
posłów i senatorów, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji, a także
ubezpieczonych obowiązkowo (np. pracowników), którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres również obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.

Przykład

Pani Katarzyna rozpoczęła swą aktywność zawodową (po upływie roku od ukończenia szkoły średniej), podejmując zatrudnienie w ramach umowy zlecenia zawartej na okres dwóch miesięcy, tj. od 1 października do 30 listopada 2015 r. Z tego tytułu, na swój wniosek, została objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Mimo to nie uzyskała prawa do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy z powodu choroby, potwierdzony zaświadczeniem lekarskim ZUS ZLA wystawionym na okres 14 dni (od 3 do 16 listopada 2015 r.). Powodem odmowy wypłaty świadczenia był brak wymaganego 90-dniowego okresu ubezpieczenia chorobowego.

Kolejną pracę, również w ramach umowy zlecenia, tym razem zawartej na okres 6 miesięcy, pani Katarzyna rozpoczęła z dniem 21 grudnia 2015 r. Z tego tytułu również została objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Po przedłożeniu zwolnienia lekarskiego ZUS ZLA na okres od 11 stycznia do 8 lutego 2016 r. uzyskała prawo do zasiłku chorobowego, jednak dopiero po upływie 90 dni podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, a więc, uwzględniając poprzedni okres ubezpieczenia chorobowego (przerwa między nimi nie przekraczała 30 dni), za okres od 19 stycznia do 8 lutego 2016 r.