Zaległość w płatności składek ZUS a zasiłek chorobowy

Mój mąż stał się niezdolny do pracy i lekarz wystawił mu e-ZLA. Jako przedsiębiorca ma on jednak zaległość wobec ZUS z tytułu składek. Czy to oznacza, że nie będzie on miał prawa do wypłaty zasiłku chorobowego przez ZUS? Jeżeli tak, to czy jeśli ureguluje zaległość w całości, wówczas nabędzie prawo do takiego zasiłku?

Zaległość w opłacaniu składek ZUS może być jednym z powodów odmowy prawa do zasiłku chorobowego dla przedsiębiorcy.

Zasiłek chorobowy przysługuje przede wszystkim ubezpieczonym, a więc osobom podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu, które w przypadku przedsiębiorców ma dobrowolny charakter. Poza tym ubezpieczony taki nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Do okresów tego ubezpieczenia wlicza się poprzednie jego okresy, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Ustawodawca wskazał co prawda okoliczności powodujące, iż zasiłek chorobowy należny jest od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego, jednak jak można domniemać nie dotyczą one męża Czytelniczki. Kwestie te reguluje art. 4 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową. Dodatkowy warunek zawarty został w art. 2a ustawy zasiłkowej. Stanowi on, że zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński i opiekuńczy nie przysługują:

osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym,
osobom współpracującym z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221 ze zm.),
duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia,

w razie wystąpienia, w dniu powstania prawa do świadczenia, zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę zgodnego z odrębnymi przepisami, do czasu spłaty całości zadłużenia.

Prawo do wymienionych świadczeń chorobowych przedawnia się, jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia.

Zakładając, że mąż Czytelniczki podlega ubezpieczeniu chorobowemu a ponadto posiada okres wyczekiwania, to zasiłek chorobowy nie będzie mu przysługiwał, jeżeli w dniu powstania prawa do świadczenia jego zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne przekraczało 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę, a więc w okresie:

od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 r. - 34,90 zł (tj. 3.490 zł × 1%),
od 1 lipca 2023 r. - 36 zł (3.600 zł × 1%).

Warto podkreślić, że płatnicy zalegający z opłacaniem składek ubezpieczeniowych w ZUS mogą skorzystać z różnego rodzaju ulg pozwalających im na spłatę tych należności, o czym szczegółowo stanowi art. 29 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230), zwanej ustawą systemową. W oparciu o regulacje zawarte w tym przepisie ZUS może odroczyć termin płatności składek lub rozłożyć na raty należności z tytułu składek. Po spełnieniu natomiast warunków z art. 29 ust. 5 ustawy systemowej istnieje szansa na otrzymanie świadczeń chorobowych (patrz ramka).

Szansą dla męża Czytelniczki na otrzymanie zasiłku chorobowego z tytułu obecnej niezdolności do pracy (przy założeniu, że podlega on ubezpieczeniu chorobowemu i ma okres wyczekiwania) jest zatem uregulowanie zobowiązania wobec ZUS w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia chorobowego albo zawarcie umowy na spłatę należności składkowych i regulowanie ich w terminie wskazanym w umowie oraz nieposiadanie zadłużenia z tytułu należności składkowych nieobjętych umową.

Przepisy regulujące status płatnika mającego odroczony termin płatności składek lub spłacającego dług składkowy wobec ZUS w ratach

Od 16 grudnia 2022 r. obowiązuje przepis art. 29 ust. 5 ustawy systemowej. Zawarty w nim zapis jednoznacznie określa, że w przypadku odroczenia terminu płatności należności z tytułu składek lub rozłożenia należności na raty uznaje się, że płatnik składek nie posiada zadłużenia z tytułu należności składkowych. Ma to jednak miejsce, pod warunkiem że:

-	opłaca należności z tytułu składek w terminach i w wysokości ustalonych w zawartej z ZUS umowie oraz
-	nie posiada zadłużenia z tytułu należności składkowych, nieobjętych taką umową.