Ustalenie wysokości zasiłku chorobowego dla przedsiębiorcy opłacającego "mały ZUS"

Osoba prowadząca działalność gospodarczą od kilku lat podlega ubezpieczeniom społecznym wszystkich ryzyk, przy czym ubezpieczeniu chorobowemu od 1 grudnia 2018 r. (kod 05 10 0 0). W 2019 r. opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru uzależnionej od przychodu osiągniętego w 2018 r. ("mały ZUS") i jest zgłoszona w ZUS z kodem 05 90 0 0. Ustalona przez nią najniższa podstawa wymiaru składek wynosi 1.963,57 zł, jednak opłaca je od kwoty 2.000 zł. Przez kilka dni września br. była niezdolna do pracy z powodu choroby. W jaki sposób ZUS ustali podstawę wymiaru zasiłku chorobowego?

Przedsiębiorcy podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, na swój wniosek (art. 11 ust. 2 ustawy o sus). Podstawę wymiaru składki na to ubezpieczenie stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, tj. zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Jeżeli jednak przedsiębiorca spełnia określone warunki, to może korzystać z preferencyjnych zasad opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Jedną z nich jest opłacanie składek na przedmiotowe ubezpieczenia od podstawy uzależnionej od wysokości przychodu z tytułu prowadzonej działalności, tzw. "mały ZUS" (korzysta z niego przedsiębiorca z pytania) - art. 18c ustawy o sus. Najniższą podstawę wymiaru składek na dany rok kalendarzowy ustala on wówczas samodzielnie, mnożąc uzyskany przeciętny miesięczny przychód z działalności w poprzednim roku kalendarzowym przez współczynnik, o którym mowa w art. 18c ust. 5 ustawy o sus, ogłoszony na dany rok kalendarzowy. Tak ustalona podstawa nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia w danym roku. Przedsiębiorca na "małym ZUS" może również zadeklarować jako podstawę wymiaru kwotę wyższą niż obliczona przez niego najniższa podstawa wymiaru składek.

Najniższe podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorców podajemy w serwisie
www.wskazniki.gofin.pl

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego przedsiębiorcy stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 48 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Za przychód, o którym mowa, uważa się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tej podstawy (art. 3 pkt 4 ustawy zasiłkowej).

W sytuacji, gdy ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy trwa krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, to podstawę wymiaru zasiłku ustala się zgodnie z art. 48a ust. 1 ustawy zasiłkowej. Stanowi ją suma:

przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu 13,71%, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz
kwoty stanowiącej iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu 13,71%, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy.

ZUS Jeśli chodzi o kwotę najniższej podstawy wymiaru składek, to ZUS w pkt. 340 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej, wyjaśnił, że: "Przy obliczaniu przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz kwot przewyższających najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za miesiące, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku (nadwyżek) przyjmuje się najniższą podstawę wymiaru składek przewidzianą przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dla danego kodu tytułu ubezpieczenia z okresu, z którego podstawa wymiaru zasiłku jest ustalana (...)".

Przedsiębiorca z pytania od 1 stycznia br. zgłosił się do ubezpieczeń społecznych z kodem 05 90 0 0 (do 31 grudnia 2018 r. był zgłoszony z kodem 05 10 0 0). Ustalona przez niego najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na rok 2019 wynosi 1.963,57 zł, jednak składki opłaca od kwoty 2.000 zł. ZUS, obliczając podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za kilka dni września br., jako najniższą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe za grudzień 2018 r. przyjmie kwotę 2.665,80 zł, a za okres od stycznia do sierpnia br. kwotę 1.963,57 zł.

Przykład

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą od 2015 r. Z tego tytułu podlega ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zgłoszenia do ubezpieczeń w ZUS dokonał z kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 0 0 i opłacał składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne od najniższej podstawy stanowiącej 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, czyli w 2018 r. od kwoty 2.665,80 zł. Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (z kodem 05 10 0 0) przystąpił od 1 grudnia 2018 r.

Od 1 stycznia br. wyrejestrował się z ubezpieczeń społecznych z kodem 05 10 0 0 i zgłosił się do tych ubezpieczeń z kodem 05 90 0 0. Ustalona przez niego najniższa podstawa wymiaru składek na rok 2019 wynosi 1.963,57 zł, przy czym w każdym miesiącu opłaca składki od podstawy w wysokości 2.000 zł.

Przedsiębiorca był niezdolny do pracy z powodu choroby od 9 do 20 września br. (12 dni). Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego ZUS powinien uwzględnić przychód ubezpieczonego za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia (chorobowego), tj. od grudnia 2018 r. do sierpnia 2019 r. Podstawa wymiaru zasiłku wyniesie 1.782,66 zł, zgodnie z wyliczeniem:

kwota przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia od grudnia 2018 r. do sierpnia 2019 r. - 1.761,69 zł, tj. [(2.665,80 zł - 365,48 zł) x 1 m-c + (1.963,57 zł - 269,21 zł) x 8 m-cy] : 9 m-cy = 1.761,69 zł,
miesięczna kwota przewyższająca najniższą podstawę wymiaru składek pomniejszona o 13,71%: za grudzień 0 zł i za miesiące od stycznia do sierpnia 2019 r. 31,44 zł, tj. 2.000 zł - 1.963,57 zł = 36,43 zł; 36,43 zł - 4,99 zł = 31,44 zł,
przeciętna miesięczna kwota przewyższająca najniższą podstawę wymiaru składek za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia chorobowego: [0 zł + (31,44 zł x 8 m-cy)] : 9 m-cy = 27,95 zł,
iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek oraz liczby pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia chorobowego, z których przychód podlega uwzględnieniu: (27,95 zł : 12) = 2,33 zł; 2,33 zł x 9 m-cy = 20,97 zł,
kwota stanowiąca podstawę wymiaru zasiłku: 1.761,69 zł + 20,97 zł = 1.782,66 zł.