Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia w razie zawarcia nowej umowy o pracę

1) Pracownik był zatrudniony do 31 marca 2020 r. Po ustaniu zatrudnienia do 3 maja 2020 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim i pobierał zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS. W dniu 30 kwietnia 2020 r. zawarliśmy z nim umowę o pracę na czas nieokreślony z terminem rozpoczęcia pracy 4 maja 2020 r. Czy osoba ta miała prawo do zasiłku chorobowego za dni od 1 do 3 maja 2020 r.? Jeśli tak, czy jego wypłatę powinien kontynuować ZUS?

Do świadczeń za czas choroby uprawniony jest ubezpieczony, którego niezdolność do pracy powstała w trakcie trwania ubezpieczenia chorobowego (po okresie wyczekiwania) i trwa nadal po jego ustaniu. Zasiłek chorobowy otrzyma również osoba, która zachoruje już po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (tu zatrudnienia), o ile jej niezdolność do pracy trwa bez przerwy co najmniej 30 dni i powstanie nie później niż w ciągu:

14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Ważne: Płatnikiem zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia jest wyłącznie ZUS, który dokonuje wypłaty zasiłku za okres nieprzerwanej niezdolności do pracy nie dłużej niż do wyczerpania pełnego okresu zasiłkowego, tj. odpowiednio 182 lub 270 dni.

Ustawodawca przewidział także okoliczności wyłączające prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia. I tak zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy zasiłkowej, nie przysługuje on osobie niezdolnej do pracy, która m.in. kontynuuje lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.

Pracownik z pytania był zatrudniony do końca marca 2020 r. Po rozwiązaniu umowy chorował do 3 maja 2020 r. Nowa umowa o pracę została z nim zawarta 30 kwietnia 2020 r., przy czym jako datę rozpoczęcia pracy wskazano 4 maja 2020 r., tj. po zakończeniu okresu niezdolności do pracy. Oznacza to, że nawiązanie stosunku pracy nastąpiło dopiero 4 maja br. (a nie 30 kwietnia br.) - art. 26 K.p. Od tego dnia pracownik podlega zgłoszeniu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Osoba ta w czasie choroby nie posiadała tytułu do ubezpieczeń, była zatem uprawniona do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia od 1 kwietnia do 3 maja 2020 r. Pewne wątpliwości może budzić fakt podpisania umowy o pracę w czasie trwającej niezdolności do pracy. Z punktu widzenia prawa pracy taka umowa jest ważna i nie można podważyć jej skutków prawnych na podstawie tego, że pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim. Powstaje jednak pytanie, czy okoliczność ta nie przyczyni się do utraty świadczeń wypłacanych w związku z chorobą?

Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia (art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Dla utraty prawa do świadczenia chorobowego wystarczy wystąpienie jednej z ww. okoliczności. Co prawda podpisanie umowy nie jest równoznaczne z wykonywaniem pracy zarobkowej, jednak ZUS może podjąć decyzję, iż taka czynność wykonywana przez osobę mającą na zwolnieniu adnotację, że "powinna leżeć" jest niezgodna z celem tego zwolnienia. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 4 kwietnia 2012 r., (sygn. akt II UK 186/11): "(...) za wykorzystanie zwolnienia od pracy niezgodnie z jego celem uważa się nieprzestrzeganie wskazań lekarskich, np. nakazu leżenia w łóżku, czy zakazu wykonywania różnych prac domowych, gdy się zważy, że celem zwolnienia od pracy jest odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy. (...)". Nie mając pełnej dokumentacji w tym zakresie, trudno jest rozstrzygnąć jak do omawianej kwestii podejdzie ZUS.

Zwracamy uwagę! Od decyzji ZUS przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (art. 83 ustawy o sus). Pouczenie o środkach odwoławczych powinna zawierać decyzja ZUS.

2) Pracownica z końcem maja 2020 r. urodziła dziecko. Z tym też dniem zawarta z nią umowa o pracę została rozwiązana. Wypłatę zasiłku macierzyńskiego przekazaliśmy więc do ZUS. Czy ZUS zaprzestanie wypłaty tego zasiłku, jeżeli była pracownica podejmie kolejne zatrudnienie?

Nie. Pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę na czas określony, z którą umowa o pracę na podstawie art. 177 § 3 K.p. została przedłużona do dnia porodu - przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia (art. 30 ust. 4 ustawy zasiłkowej). W takich okolicznościach otrzyma ona zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, a następnie urlopu rodzicielskiego (art. 29a ust. 1 ustawy zasiłkowej). W razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie była pracownica jest zatem uprawniona do zasiłku macierzyńskiego przez łączny okres 52 tygodni. Płatnikiem tego zasiłku jest ZUS właściwy według miejsca zamieszkania pobierającej zasiłek.

Jeśli osoba pobierająca zasiłek macierzyński po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego podejmie nowe zatrudnienie, to okoliczność ta pozostanie bez wpływu na jego wypłatę. Co prawda, zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia, to jednak przepis ten nie ma odpowiedniego zastosowania do zasiłku macierzyńskiego. Oznacza to, że ZUS będzie wypłacał ten zasiłek do końca okresu, za który przysługuje, nawet wówczas, gdy matka dziecka podejmie kolejne zatrudnienie.