Finansowanie zasiłku chorobowego w razie wypadku przy pracy pracownika będącego w stanie nietrzeźwości

Pracownik pod koniec lipca br. uległ wypadkowi przy pracy będąc pod wpływem alkoholu. Wskutek tego zdarzenia jest niezdolny do pracy od 26 lipca do 31 sierpnia br. (po raz pierwszy w tym roku). Czy w związku z tym należy wypłacić mu zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego w wysokości 100% podstawy wymiaru?

Jeśli w toku postępowania powypadkowego zostanie ustalone, że pracownik w chwili wypadku pozostawał w stanie nietrzeźwości i w znacznym stopniu przyczynił się do spowodowania wypadku, to nie nabędzie prawa do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego. Za czas choroby otrzyma wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego (w wysokości 80% podstawy wymiaru).

Zgodnie z art. 21 ustawy wypadkowej, świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują, jeżeli wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było udowodnione naruszenie przez pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, a także gdy pracownik będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. Przy czym samo pozostawanie w stanie nietrzeźwości w chwili wypadku nie jest negatywną przesłanką dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy, chyba że pracownik mógłby uniknąć wypadku gdyby nie pozostawał pod wpływem alkoholu (por. wyroki SN z 8 czerwca 2011 r., sygn. akt I UK 418/10 i z 13 lipca 2011 r., sygn. akt I UK 46/11 oraz wyrok SA w Szczecinie z 22 września 2015 r., sygn. akt III APa 10/15).

Ważne: Gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik w chwili wypadku znajdował się w stanie nietrzeźwości, należy skierować go na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie.

Pracownik jest obowiązany poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba że pracownik udowodni, że miały miejsce przyczyny uniemożliwiające poddanie się temu badaniu. Tak stanowi art. 21 ust. 3 ustawy wypadkowej.

Zwracamy uwagę! Zgodnie z art. 46 ust. 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2018 r. poz. 2137 z późn. zm.), stan nietrzeźwości zachodzi wówczas, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Stanowisko UODO w sprawie sprawdzania
stanu trzeźwości pracowników cytowaliśmy
w UiPP nr 14/2019, str. 67-68.

W przypadku, o którym mowa w pytaniu, pracownik uległ wypadkowi przy pracy będąc w stanie nietrzeźwości. Jeśli stan ten przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania tego zdarzenia, to nawet jeżeli w protokole powypadkowym zostanie ono uznane za wypadek przy pracy, pracownik nie nabędzie prawa do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego. W takiej sytuacji będzie on jednak uprawniony do świadczeń chorobowych (wynagrodzenia i zasiłku chorobowego) na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej. Świadczenia te wynoszą 80% podstawy wymiaru (a zasiłek za czas ewentualnego pobytu w szpitalu - 70% podstawy wymiaru).

Jeśli na zwolnieniu lekarskim pracownika został zamieszony kod literowy "C", co oznacza że niezdolność do pracy spowodowana została nadużyciem alkoholu, świadczenia chorobowe nie przysługują za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności (art. 16 ustawy zasiłkowej). Świadczenia za taki sam okres nie wypłaca się również, jeśli z protokołu powypadkowego wynika, że przyczyną wypadku było nadużycie alkoholu.

Pierwsze 5 dni niezdolności do pracy, bez prawa do wynagrodzenia chorobowego/zasiłku, zalicza się do limitu 33 (14) dni, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego oraz wlicza do okresu zasiłkowego obejmującego 182 dni.

Przykład

Pracownik (42 lata) w dniu 26 lipca br. uległ wypadkowi przy pracy i choruje do 31 sierpnia br. (37 dni). Jest to jego pierwsza niezdolność do pracy w tym roku. Przeprowadzone przez lekarza bezpośrednio po wypadku badanie krwi wykazało obecność w niej alkoholu etylowego o stężeniu: 282 mg/dl (2,82‰). Ponadto ustalono, że wśród wszystkich przyczyn wypadku, to zachowanie nietrzeźwego pracownika było dominującym powodem jego wystąpienia. Informacje te zostały zawarte w protokole ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy.

Za okres choroby pracodawca wypłaci pracownikowi:

wynagrodzenie chorobowe od 31 lipca do 27 sierpnia br. (28 dni) w wysokości 80% podstawy wymiaru; za pierwsze 5 dni choroby (od 26 do 30 lipca) wynagrodzenie nie przysługuje na mocy art. 16 ustawy zasiłkowej,
zasiłek chorobowy od 28 do 31 sierpnia br. w wysokości 80% podstawy wymiaru (ewentualnie 70%, gdyby pracownik w tym czasie przebywał w szpitalu).